KNYSNA NUUS - “Skielik was daar ’n harde slag en toe lyk dit asof die muur binnetoe buig. En toe begin dit kraak, al die pad op na die plafon toe. Ons het opgespring en ons het drie treë gegee, toe vou daai hele storie en val bo-op ons - al sewe vloere. Dit was skielik stikdonker.”

So het Anthony van der Byl (48) van The Craggs vertel nadat hy vir 25 uur begrawe gelê het onder die puin van ’n gastehuis wat op 12 September in Lagos, Nigerië ineengestort het. Sy vrou Louise (50) is steeds nie gevind nie.

Van der Byl het op Vrydag, 26 September vanuit sy huis in Kurland, The Craggs gesê dat hy en sy vrou deel van ’n toergroep was wat ’n pelgrimstog na die beroemde Nigeriese televisie-evangelis, 'profeet' T.B. Joshua gemaak het. Hy het vertel dat hulle Joshua se 'Church of All Nations' wou besoek vir geestesverryking, maar ook omdat hulle 'die man van God', soos Joshua onder sy volgelinge bekend staan, wou vra wat met hulle seun gebeur het wat in 2011 onverklaarbare en spoorloos verdwyn het. Drie dae na hul aankoms op 9 September het die tragedie waarin 115 mense (84 Suid-Afrikaners) dood is, hom afgespeel .

Van der Byl vertel dat hy, Louise en ’n paar ander mense in die middel van die gastehuis se eetsaal op die grondvloer by ’n tafel gesit en gesels het terwyl hulle gewag het om in die ry te gaan staan vir hul middagete. Dit is toe dat hulle die slag gehoor het. Van der Byl, ’n diep-gelowige man, het beduie, “Dit is toe waar God ingetree het. Hy’t toegelaat dat ’n pilaar só val en ’n ander pilaar só val en toe kon ’n groot betonblok bo-op val, anders was ons fyn.”

Tussen die egpaar, wat vyf kinders tussen die ouderdomme van 12 en 25 het, het twee ander mense gelê. Daar was so baie stof dat hulle gesukkel het om asem te haal. Sommige mense het met hul selfoonliggies rondgeskyn en met skok ontdek dat 'n betonblok sentimeters bo hul neuse te lande gekom het. Bo hulle kon hulle die angsbevange krete van mense hoor en gille van pyn. Waar hulle te lande gekom het was dit stikdonker en die suurstof was vinnig besig om op te raak.

“Dit was verskriklik. Al die stof. Ons kon niks sien nie. Ons het beginne bid. Dit is al wat ons kon doen. Daar was ’n ander ou tannie ook daar en ’n pastoor en ons het beurte gemaak om die gebed te lei - die hele 25 uur lank. Al waarvoor ons gebid het was suurstof en water. Ons was baie bang gewees. Wat as die pilare skielik meegee? Hoe meer ons gebid het, hoe rustiger het die mense geword.” Na ’n rukkie het sy vrou vir hom gesê, “Anthony, hou net aan met bid,” en toe het sy in ’n diep slaap verval. Sy het hard gesnork, onthou hy. “Ek dink sy moes kort daarna in ’n koma verval het.”

Na ’n paar uur was die suurstof so min, dat hulle hulself begin voorberei het op die dood. “Ons het geweet ons was besig om te versmoor, en toe doen ons ’n 'shout-out' en ons bid vir suurstof. Op daai oomblik, waarvandaan dit gekom het weet ek nie, het daar ’n yskoue briesie ingekom en elke plekkie gevul. Ons kon asemhaal."

Maar toe begin die verskriklikste dors, vertel hy, van al die stof. En hulle het harder gebid en skielik drup daar druppels wat teen die betonblok gevorm het af en op hulle. Hulle kon dit drink. Daar waar hulle gelê het, het dit gevoel asof elke druppel hulle soos ’n glas water gevul het en dit het hulle sterker gemaak, vertel Van Der Byl. “Op daardie oomblik het ek gevoel dat Christus reeds besig was met Louise. Hy’t die kalmte oor haar gebring. Die stilte.”

En toe hoor hulle die reddingwerkers hier reg by hulle. Hulle het ’n gat deur die beton gemaak en ’n stut daardeur gesteek en die slagoffers een-een uitgetrek. Buite was sowat 20 ambulanse. Elke persoon is in ’n ambulans gelaai, met ’n verteenwoordiger van die kerk sodat hulle kon tred hou met waar hulle naasbestaandes was. “Ek is die volgende dag, die Sondag, ontslaan. Die Maandag het die kerk ons in busse gesit sodat ons na ons naasbestaandes kon soek. Hulle het ons na al die hospitale geneem en na die lykshuis, maar sy was nie daar nie. Die volgende dag het hulle die laaste van die rommel opgelig en al die liggame is na lykshuise geneem. Op die vyfde dag het hulle nog ’n vrou van Polokwane lewend gevind, maar daarna het hulle nie nog liggame gevind nie. Hulle was toe al op grondvlak.”

Hy sê dat hy nie gedink het dat sy vrou nog lewe nie, want hy is “geestelik daaroor ingelig”. Volgens Van der Byl kon elkeen wat ’n naasbestaande verloor het in die tragedie, ’n alleen-sessie met die profeet hê voordat hulle huiswaarts keer. Volgens hom het Joshua hulle vertroos deur te sê dat die Here aan hom gesê het, al die slagoffers was by Hom in die hemel.

Van der Byl het verder vertel dat hy verstaan dat die staat 'n ondersoek geloods het na die struktuur wat ingegee het aangesien daar blykbaar vyf verdiepings by die bestaande gebou bygevoeg is sonder die nodige goedkeuring daarvoor. Van der Byl, wat in die boubedryf werk, meen egter dat die Nigeriërs goed bou aangesien hy gesien het hoe diep hul fondamente is en dat geboue met baie dik staal versterk work. Hy is dit eens met Joshua dat hulle slagoffers van sabotasie was.

Volgens Joshua is daar kort voor die ramp 'n verdagte vliegtuig opgemerk wat vier maal baie laag oor die gebou gevlieg het. Toe die vliegtuig die vierde maal omdraai en weer oor die gebou vlieg, het die hele gebou inmekaar getuimel. Die wyse waarop die gebou geval het, was ook baie verdag, het Van der Byl gesê. “As daar ’n swak plek was, sou die gebou eers na die een kant oorgehel het voordat dit geval het, maar die gebou het net netjies inmekaar getuimel soos wat mens by ’n professionele sloping sien.”

Gegewe al die dramatiese gebeure, kon Van der Byl nie die profeet vra wat van hul seun, Randall geword het nie. Randall was in sy middel-20’s toe hy in 2011 onverklaarbaar weggeraak het. Hy’t die dag vir sy ma, Louise, toe 'n kontrakteur vir Werk vir Water, gewerk. Hulle het op die dag van Randall se verdwyning ’n stuk grond in die berge skoonmaak. Toe hulle daardie oggend opgestaan het, het Randall deurmekaar gepraat, en visioene gesien. “By uitvaltyd was hy nie daar nie en hulle het oral na hom gesoek. Toe ons die oggend terugkeer om verder na hom te soek, het ons al sy klere gekry, selfs sy onderklere, netjies gepak op ’n hopie. Sy sak, steeds met sy kos, sy stewels en 'helmet' het eenkant gestaan. Bo-op die hopie het sy selfoon gelê."

Die polisie en hul honde-eenheid het vir dae daarna die plek gefynkam, maar Randall is nooit gevind nie.

ARTIKEL: INGRID LEHMENSICH-BOTHA

'Ons bring jou die nuutste Knysna, Tuinroete nuus'

Read more about: lagos pelgrimstog tragedie joshua kerk